Spacer po Śródmieściu – część druga
Część Śródmieścia położona na południe od Alej Jerozolimskich zachwyci Cię swoją różnorodnością. Tutaj znajdziesz wspaniałe przykłady architektury niezniszczonej w czasie Powstania Warszawskiego, popularne parki, socrealistyczną Marszałkowską Dzielnicę Mieszkaniową, licznie odwiedzane muzea oraz Plac Zbawiciela, który przyciąga imprezowiczów. Jeśli myślałeś, że historia stolicy rozpoczyna się na Starówce, to jesteś w błędzie, dlatego odwiedź też miejsce, gdzie stał o wiele starszy od Warszawy gród Jazdów. Nie daj się długo zapraszać na tę fascynującą wyprawę.
Aleje Jerozolimskie i okolice
W pierwszej części spaceru po Śródmieściu zwiedzałeś obszar na północ od Alej Jerozolimskich. Teraz zapraszamy na południową stronę tej arterii. Udaj się nią w kierunku Mostu Poniatowskiego, gdzie znajduje się Muzeum Narodowe. Mieści się w monumentalnym budynku z lat 30. XX wieku. Wewnątrz obejrzysz wspaniałą kolekcją malarstwa, rzeźby i rzemiosła twórców polskich i zagranicznych. Znajduje się tam również największa w Europie kolekcja zabytków sztuki nubijskiej z okresu od VIII do XIV wieku, a wśród nich unikatowe zbiory malarstwa ściennego.
Po wizycie w muzeum wróć w kierunku Ronda de Gaulle’a, na którym przed dawną siedzibą Komitetu Centralnego PZPR, stoi pomnik tego słynnego, francuskiego generała. Wielki gmach Domu Partii, po zmianie systemu z komunistycznego na kapitalistyczny, stał się siedzibą najważniejszej instytucji gospodarczej nowego ustroju – Giełdy Papierów Wartościowych.
Dziś działają w nim także modne lokale gastronomiczne, więc jeśli masz ochotę na chwilę odpoczynku w warszawskim stylu, to koniecznie tu zajrzyj.
Po krótkiej przerwie idź na południe Nowym Światem w kierunku Placu Trzech Krzyży. Jego nazwa pochodzi od krzyży będących pozostałością tzw. Drogi Kalwaryjskiej, założonej w XVIII wieku przez króla Augusta II. Biegła ona wzdłuż dzisiejszych Alej Ujazdowskich do okolic Zamku Ujazdowskiego. Dwa pozłacane krzyże stoją w południowej części placu, a trzeci trzyma, znajdujący się między nimi, św. Jan Nepomucen. Przyjrzyj się kościołowi św. Aleksandra, który stanowi centralny punkt placu. Został on wzniesiony w latach 20. XIX wieku według projektu Chrystiana Piotra Aignera i pełen jest podobieństw do rzymskiego Panteonu. Świątynia została zburzona w 1944 roku, a po wojnie misternie odbudowana.
Pójdź też w miejsce, gdzie Plac Trzech Krzyży łączy się z ulicą Bracką. Stoi tu XIX-wieczna kamienica „Pod Gryfami” zwana również kamienicą Fuchsa. Przed wojną była ona uważana za jeden z najpiękniejszych neorenesansowych budynków Warszawy.
Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa i okolice
Następnie idź na południe ulicą Mokotowską, słynącą z wytwornych sklepów i dobrych restauracji, a potem skręć w Koszykową. Dojdziesz nią do Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej, czyli MDM. To zupełnie inna część Śródmieścia, wybudowana w latach 1950-1952 w stylu socrealistycznym. Zwróć uwagę na monumentalne domy mieszkalne, rzeźby przodowników pracy oraz kandelabry, czyli gigantyczne latarnie. Pierwotne plany obejmowały powstanie domów z mieszkaniami dla 45 tysięcy ludzi, ale z powodu braku funduszy zrealizowano jedynie część założenia.
Będąc na placu wieczorem zwróć uwagę na jeden z klasycznych warszawskich neonów z lat 60. XX wieku – „Siatkarkę”.
MDM to idealne miejsce na siedzibę Muzeum Życia w PRL, które znajduje się przy ulicy Pięknej. Zgromadzone tu eksponaty przywołują pamięć o czasach niedoborów w sklepach, milicjantach na ulicach i dawno już zapomnianych przedmiotach codziennego użytku.
Co jeszcze ciekawego możesz zobaczyć w okolicy? Na przykład Halę Koszyki, która była jedną z kilku wybudowanych na przełomie XIX i XX wieku warszawskich hal targowych. Obiekt ten został zniszczony w czasie Powstania Warszawskiego, a po wojnie, pomimo odbudowy, nigdy nie odzyskał dawnego blasku. Dopiero w XXI wieku, w wyniku rewitalizacji, Hala Koszyki zamieniła się w jeden z najważniejszych punktów gastronomicznych w Warszawie, gdzie spróbujesz potraw z całego świata.
W okolicy znajduje się także bardzo ciekawy obiekt architektoniczny – Gmach Główny Politechniki Warszawskiej przy Placu Politechniki. Został on wybudowany w 1900 roku i otwarty dwa lata później. Ponoć jego twórcy w ciągu trzech tygodni zwiedzili sześć krajów, aby szukać inspiracji do swojego projektu. Dziś nie wydaje się to wielkim wyczynem podróżniczym, ale na przełomie XIX i XX wieku musiała to być szalona wyprawa. Koniecznie wejdź do środka gmachu, aby znaleźć się w świecie rodem z Hogwartu, pełnym tajemniczych schodów i balkonów. Na pewno zachwyci cię również górujący nad aulą szklany, mozaikowy dach.
Ulica Nowowiejska, na wschód od Placu Politechniki, doprowadzi cię do słynnego Placu Zbawiciela. Miejsce to, za sprawą wielu lokali gastronomicznych i klubów, zyskało wielką popularność wśród młodych warszawiaków. „Zbawix” lub inaczej „Plac Hipstera” – bo tak bywa nazywany, to idealne miejsce na imprezowanie.
W okolicy działa również kilka instytucji kulturalnych, m.in. dwa teatry: Współczesny i TR (dawny Teatr Rozmaitości) oraz Klub Komediowy, w którym odbywają się stand-upy. Odpocznij chwilę na placu, a najlepiej wróć tu wieczorem, aby cieszyć się w pełni jego atmosferą.
Jazdów, Ujazdów…
Z placu Zbawiciela idź Aleją Wyzwolenia do placu Na Rozdrożu. Tutaj rozpoczniesz zwiedzanie zielonej, parkowej części Śródmieścia. Najpierw pospaceruj po Parku Ujazdowskim, a potem, na jego tyłach, zobacz niesamowite osiedle Jazdów. Tutaj, zaraz po wojnie, zmontowano z gotowych prefabrykatów 90 małych, drewnianych domków fińskich. Wiele takich chatek trafiło do Warszawy ze Związku Radzieckiego, który z kolei otrzymał je od Finlandii w ramach reparacji wojennych. W domkach, które miały zostać rozebrane w roku 1955, mieszkali pracownicy Biura Odbudowy Stolicy. Część z nich stoi do dziś, kilka jest nadal zamieszkanych, a w niektórych działają rozmaite organizacje kulturalne i społeczne, organizujące co roku wiele imprez i spotkań.
Przejdź kładką nad Trasa Łazienkowską, a dotrzesz do Zamku Ujazdowskiego. To właśnie w tych okolicach istniał od XII wieku gród Jazdów, który pilnował pobliskiego brodu przez Wisłę. Gród został zniszczony podczas najazdu Litwinów w 1262 roku oraz walk bratobójczych w 1281 roku. W związku z tym przeniesiono go dalej w dół rzeki, w miejsce obecnej Starówki. Tak więc można powiedzieć, że gród w Jazdowie był początkiem istnienia Warszawy.
Zamek Ujazdowski został wybudowany w 1624 roku, w miejscu drewnianego dworu. W czasie Powstania Warszawskiego został spalony, a po wojnie zrównany z ziemią. Odbudowany w latach 70. XX wieku, od 1985 roku jest siedzibą Centrum Sztuki Współczesnej.
Koniecznie stań na tarasie zamku, tuż nad skarpą warszawską. Twoim oczom ukarze się Park Agrykola z wybudowanym w połowie XVIII wieku kanałem Piaseczyńskim, prowadzącym w kierunku, widocznego w oddali, stadionu Legi Warszawa. Następnie udaj się w prawo do malowniczej, opadającej w kierunku doliny Wisły, oświetlonej latarniami gazowymi, uliczki Agrykola.
Łazienki Królewskie i okolice
W miejscu, gdzie ulica Agrykola przestaje już opadać w dół, po prawej stronie znajduje się jedno z wejść do najpiękniejszego ogrodu Warszawy – Łazienek Królewskich. Zachęcamy jednak, abyś poszedł jeszcze dalej, na mostek nad Stawem Łazienkowskim, koło pomnika Jana III Sobieskiego. Rozciąga się z niego wspaniały widok na położony na sztucznej wyspie pałac. Tuż za stawem znajdziesz kolejne wejście do ogrodu, a odchodząca od niego aleja prowadzi bezpośrednio do centrum Łazienek.
Park ten, to zespół pałacowo-ogrodowy założony w XVIII wieku przez ostatniego króla Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego w miejscu dawnego zwierzyńca Lubomirskiego. Była to letnia rezydencja króla, który spędzał tu ciepłe miesiące. Większość zabytkowych budowli znajduje się w okolicy, stanowiącego oś parku, Stawu Łazienkowskiego. Zaprojektowano tu także urokliwe ogrody, w tym: królewski, romantyczny, modernistyczny i holenderski.
Łazienki to godziny spacerów, odkrywania kolejnych zabytków oraz monumentalnej przyrody rosnącej tu od stuleci. To również letnie, niedzielne koncerty na świeżym powietrzu, odbywające się tuż przy pomniku Fryderyka Chopina. Najwspanialsze utwory Chopina w wykonaniu artystów z całego świata rozbrzmiewają o godzinie 12.00 i 16.00.
Do Łazienek od strony Alej Ujazdowskich i ulicy Belwederskiej przylegają Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego i pałac Belwederski. Jeżeli masz jeszcze trochę siły po długim spacerze po Łazienkach to zapraszamy do ich obejrzenia. W założonym w 1818 roku Ogrodzie Botanicznym warto zatrzymać się wiosną lub latem aby obejrzeć tutejszą kolekcję roślin.
Pałac Belwederski to historyczna budowla, której dzieje sięgają połowy XVI wieku. Nazwa zapewne wywodzi się od włoskich słów „bel vedere”, czyli piękny widok. Pałac na przestrzeni wieków wielokrotnie zmieniał właścicieli, a od 2010 roku jest siedzibą Prezydenta RP.
Aby zobaczyć wnętrza rezydencji musisz skorzystać z oferty jednego z biur turystycznych. Zwiedzanie odbywa się w ostatnią sobotę miesiąca o godz. 10.00. W środku obejrzysz wystawę poświęconą Józefowi Piłsudskiemu, salę historii Orderu Wojennego Virtutti Militari, Kaplicę Belwederską, niegdysiejszy gabinet Marszałka Piłsudskiego oraz wybrane sale historyczne.
Solec i Czerniaków
Część Śródmieścia położona na wzniesieniu była dzielnicą bogatą i wielkomiejską, jednakże tam, gdzie wraz z bliskością Wisły istniało ryzyko corocznych powodzi, miasto wyglądało zupełnie inaczej. Były to okolice biedne i przemysłowe, z liczną zabudową drewnianą, często też bardzo niebezpieczne. Jedną z najbardziej szemranych warszawskich okolic w okresie przedwojennym był Czerniaków, którego część stanowi historyczny Solec. Jego nazwa wiąże się z handlem solą, którą sprowadzano tu statkami z południa Polski. Sól w czasach, gdy nie było lodówek była jednym z niewielu sposobów konserwowania żywności, której Warszawa zawsze wiele konsumowała. Wielka powódź w 1813 roku była impulsem do wzmacniania brzegów rzeki i budowy wałów przeciwpowodziowych. Od tego czasu w miarę zabezpieczona już dzielnica stała się zagłębiem przemysłowym.
W czasie Powstania Warszawskiego, we wrześniu 1944 roku, na terenie dzielnicy trwały ciężkie walki, była ona bowiem ostatnim połączeniem powstańczej Warszawy z Wisłą, przez którą daremnie spodziewano się pomocy ze strony Armii Radzieckiej. Zniszczenia wojenne na terenie Czerniakowa pomiędzy Alejami Jerozolimskimi, a Trasą Łazienkowska były tak wielkie, że nie zostało tutaj wiele oryginalnej zabudowy, a część dzielnicy zamieniono w park. Jedną z nielicznych pozostałości dawnego Solca jest budynek magazynu solnego przy ulicy Solec 63.
W odległości około kilometra od niego znajduje się Muzeum Ziemi, w którym obejrzysz niesamowitą, największą w Polsce kolekcję minerałów, skał, bursztynów i meteorytów. Wchodząca w skład muzeum Willa Pniewskiego w czasie Powstania Warszawskiego była miejscem walk. Zejdź po schodach na niższą kondygnację tego budynku, a znajdziesz tam zabarwione krwią powstańca marmurowe schody.
Na ulicy Solec 24 znajduje się jeszcze jedno ciekawe muzeum – Muzeum Azji i Pacyfiku. Tutaj możesz podziwiać przedmioty przywiezione z wielu egzotycznych krajów tego obszaru.
Port Czerniakowski
Nasz spacer po okolicy proponujemy zakończyć w miejscu spokojnym, zielonym i bardzo interesującym – Porcie Czerniakowskim. Powstał on w 1904 roku w miejscu dawnego starorzecza Wisły i stanowił zimową przystań dla parostatków, chroniących się tu przed wiślaną krą. Znajdowały się tutaj również warsztaty remontowe statków, a pozostałością po nich są rampy, po których wodowano statki. Produkcję statków zakończono tu w latach 60.
Po czasie zapomnienia port ostatnimi laty wrócił do życia. Cumują tutaj liczne stateczki (w tym drewniane szkuty), motorówki, barka mieszkalna i restauracyjna, a w zimie pływająca sauna. Na okolicznych terenach zielonych działa też kilka klubów sportowych, w tym siatkówki plażowej. W sezonie letnim z pobliskiego Cypla Czerniakowskiego możesz wybrać się w rejs płaskodenną łodzią, motorówką czy też przeszkloną iBarką. Idąc dalej nadrzecznym bulwarem w kierunku Mostu Poniatowskiego trafisz na zagłębie sezonowo otwieranych barów i klubów. Zatrzymaj się w którymś z nich i spędź miło wieczór.