Warszawa Marii Skłodowskiej-Curie

Maria Skłodowska-Curie to wybitna polska uczona, odkrywczyni promieniotwórczych pierwiastków polonu i radu oraz pierwsza kobieta uhonorowana Nagrodą Nobla. Zanim na stałe osiadła we Francji jej miastem była Warszawa. To tutaj Maria spędziła dzieciństwo, uczęszczała do szkół i odkryła swoje prawdziwe naukowe powołanie. Poznaj warszawskie miejsca noblistki i związane z nimi fascynujące historie. Przekonaj się, że za posągową Marią Skłodowską-Curie stoi dziewczyna, której charakter ukształtowały czasy, w jakich przyszło jej żyć.

To tutaj 7 listopada 1867 roku na świat przyszła Maria Skłodowska. Wówczas w budynku tym mieściła się pensja dla dziewcząt, którą prowadziła matka Marii – Bronisława. Ojciec uczonej, Władysław Skłodowski, był znanym w Warszawie nauczycielem matematyki i fizyki. Rok po narodzinach Marii otrzymał posadę podinspektora w gimnazjum męskim i rodzina zmieniła miejsce zamieszkania.

Obecnie przy ulicy Freta działa Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie. Wejdź do środka, aby zapoznać się ze zgromadzonymi tam dokumentami, rzeczami osobistymi i urządzeniami laboratoryjnymi należącymi kiedyś do uczonej.

To jedna z najstarszych świątyń w Warszawie i miejsce chrztu Marii. Akt tego sakramentu zachował się do dnia dzisiejszego. Maria, zwana w domu Manią, była oczkiem w głowie najstarszej siostry Zofii. Przez całe życie utrzymywała też kontakty z pozostałą trójką rodzeństwa.

Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny został wzniesiony na początku XV wieku, według przekazu – na miejscu pogańskiej świątyni. Sto lat później wybudowano charakterystyczną gotycką wieżę, obok której znajduje się taras z malowniczym widokiem na Wisłę i prawobrzeżną część miasta.

Skarpa wiślana to jedno z ulubionych miejsc spacerów młodej Marii. Była tu także podczas swojej ostatniej wizyty w Warszawie w 1932 roku. W drugiej połowie XIX wieku tereny pod skarpą warszawską były gęsto zabudowane, a oba brzegi Wisły połączył nowo wybudowany most Aleksandryjski, zwany mostem Kierbedzia.

Dzisiaj krajobraz widziany ze skarpy jest zupełnie inny – to Multimedialny Park Fontann, plaże, bary i bulwary nad Wisłą. Maria Skłodowska-Curie… nadal go jednak podziwia, tym razem z pomnika stojącego na szczycie skarpy w pobliżu kościoła.

W tym kościele Maria przyjęła Pierwszą Komunię Świętą. Budowla ta ma bardzo ciekawą historię. XVIII-wieczna świątynia została wybudowana poza murami miejskimi dla zakonu ojców dominikanów.

W czasie Powstania Warszawskiego w 1944 mieścił się tutaj szpital polowy. Nie bacząc na to, hitlerowcy zbombardowali obiekt, zabijając ponad 1000 osób – rannych i personel szpitalny. Kościół został odbudowany w 1968 roku.

Mieściło się tutaj Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, będące instytucją oświatową i naukowo-badawczą. W oficynie na tyłach budynku urządzono pracownię fizyczną z laboratorium, w którym Maria – dzięki życzliwości kierującego placówką kuzyna – mogła przeprowadzać doświadczenia. Początki kariery naukowej kobiety w tamtych latach nie były usłane różami…

Bristol to jeden z dwóch najsłynniejszych warszawskich hoteli. To tu zatrzymywali się wielcy politycy i artyści, tutaj też w 1913 roku, w Sali Malinowej, wydano bankiet na cześć uczonej, która właśnie zdobyła Nagrodę Nobla. Podczas przemówień Maria Skłodowska-Curie cały czas pisała coś w notatniku. Okazało się, że nie słuchała pochwał, lecz rozwiązywała w tym czasie zadanie matematyczne.

Między ulicą Karową a kościołem Wizytek, stał gmach III Żeńskiego Gimnazjum Rządowego, do którego uczęszczała nastoletnia Maria Skłodowska. Rodzice Marii przykładali ogromną wagę do wykształcenia swoich dzieci i oprócz codziennych zajęć w szkole, otrzymywały one również solidną porcję wiedzy w domu. Wieczorami ojciec czytał im między innymi literaturę obcą w oryginale. Dzięki temu Maria władała biegle pięcioma językami i w wieku 16 lat ukończyła szkołę średnią z doskonałym wynikiem.

Na Uniwersytecie Warszawskim Maria Skłodowska-Curie pojawiła się na inauguracji roku akademickiego 1921/1922 oraz w roku 1925, gdy odwiedziła Instytut Fizyki. Podczas tej drugiej wizyty tłumy próbowały dostać się na salę, by wysłuchać jej wykładu na temat badań nad promieniotwórczością. Uniwersytet Warszawski próbował przekonać noblistkę do objęcia Katedry Fizyki Eksperymentalnej, ta jednak odmówiła, ale utrzymywała dalsze kontakty z uczelnią.

Maria Skłodowska-Curie była wzorem dla wielu kobiet, które na przełomie XIX i XX wieku wybrały karierę naukową, musiały walczyć ze stereotypowymi poglądami na swój temat. Co ciekawe, Maria była też jedną z pierwszych kobiet, które zdobyły prawo jazdy.

Ogród Saski Maria niemal codziennie mijała w drodze do szkoły. Starannie utrzymana roślinność, pijalnia wód mineralnych, teatr letni oraz pałac Saski, zamykający ogród od strony wschodniej, sprawiały, że miejsce to zwane było salonem Warszawy.

Ogród wygląda obecnie inaczej, niż w czasach młodości uczonej. W czasie II wojny światowej uległ bowiem zniszczeniu, a pałac Saski został przez hitlerowców wysadzony w powietrze. Z bryły pałacowej zachował się jedynie fragment arkady, w której jeszcze przed wojną utworzono Grób Nieznanego Żołnierza.

Pod dawnym adresem Nowolipki 11/15 mieściło się II Gimnazjum Męskie. Tutaj zamieszkał Władysław Skłodowski wraz z rodziną, gdy otrzymał w szkole posadę podinspektora. Aby podreperować domowy budżet, prowadził tam również stancję dla chłopców. Tam właśnie Maria spędziła swe wczesne dzieciństwo.

Skłodowscy przeprowadzali się kilkakrotnie w ciągu następnych lat, by później znów powrócić do mieszkania przy gimnazjum.

Do wybuchu II wojny światowej w pałacu mieścił się Ratusz m.st. Warszawy. W 1925 roku nadano tutaj Marii Skłodowskiej-Curie Dyplom Honorowego Obywatela Warszawy. Na zakończenie odbył się też bankiet na cześć uczonej.

Pałac został uszkodzony podczas Powstania Warszawskiego w 1944 roku i rozebrany po zakończeniu wojny. Dzisiejsza bryła jest efektem odbudowy w latach 90-tych.

Wejdź do wnętrza tego zabytkowego budynku i odszukaj pomnik Marii Skłodowskiej-Curie dłuta Maksymiliana Biskupskiego. W roku 1925, gdy uczona odwiedziła Politechnikę Warszawską, profesorowie przyjmowali ją z wielkimi honorami, a w rok później Wydział Fizyki nadał jej tytuł doktora honoris causa.

„W roku 1912 miałam możliwość współtworzyć pracownię radiologiczną w Warszawie z tamtejszym Towarzystwem Naukowym. Powierzono mi jej kierownictwo. Chociaż nie mogłam opuścić Francji i wrócić do Polski, chętnie zgodziłam się zająć organizacją badań w nowej placówce” – tak pisała Maria w swojej autobiografii.

Otwarta w 1913 roku Warszawska Pracownia Radiologiczna była pierwszą tego typu placówką w Polsce. Instytucja pracowała, odnosząc sukcesy naukowe, do wybuchu II wojny światowej.

Dzisiaj w kamienicy mieści się Instytut Matematyczny PAN. Umieszczona na elewacji budynku tablica informuje o przeszłości tego miejsca.

Pierwszy Instytut Radowy powstał w Paryżu w 1914 roku, a drugi – bliźniaczy – otwarto w Warszawie w 1932 roku, na dwa lata przed śmiercią Skłodowskiej-Curie. Na potrzeby badawcze Maria podarowała 1 gram radu, który kupiła za fundusze otrzymane od przedstawicielek amerykańskiej Polonii.

Dzisiaj w tym miejscu działa Centrum Onkologii, natomiast w ogrodzie przylegającym do budynku do dziś rośnie drzewo posadzone przez noblistkę. Tuż za ogrodzeniem dawnego Instytutu biegnie uliczka Marii Skłodowskiej-Curie, a w głębi skweru stoi pomnik uczonej.